'Iedereen kan technologie begrijpen'

'De afgelopen tien jaar heb ik mij beziggehouden met het integreren van technologie in het curriculum. Dat ik nu kan bijdragen aan de ontwikkeling van de kerndoelen is een mooie kers op de taart. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen technologie kan begrijpen, als het op een eenvoudige manier wordt uitgelegd of gedemonstreerd. Dat wil ik graag meegeven aan zittende leraren, pabostudenten en onderwijsassistenten.', vertelt Anika Embrechts. 'Ik hoorde regelmatig op scholen: "er komt weer wat bij". Maar het hóeft geen vak apart te zijn, vanuit SLO is er juist ook een duidelijke insteek om digitale geletterdheid in samenhang aan te bieden. In de echte wereld is technologie immers ook overal, zoals de 7 werelden van techniek goed laten zien. Er worden nu, met de conceptkerndoelen digitale geletterdheid, mooie stappen gezet om leraren daarover meer duidelijkheid te bieden.'

Embrechts: 'Goede taalbeheersing is onmisbaar om te kunnen functioneren in de maatschappij. Dat geldt ook voor digitale geletterdheid. Bijna alles gebeurt digitaal tegenwoordig, van reizen boeken tot aan het onderhouden van sociale contacten. Zonder digitale vaardigheden loop je achter. Ik hoop dat de (concept)kerndoelen digitale geletterdheid ervoor gaan zorgen dat iedereen zich staande kan houden in onze digitale wereld.'

Samen aan de slag
Het kerndoelenteam had als opdracht (zie kader rechts) om conceptkerndoelen voor het leergebied digitale geletterheid te beschrijven (lees ook dit recente artikel van JSW). 'Het was onze opdracht om conceptkerndoelen te ontwikkelen die beschrijven wat leerlingen aan het eind van het po en in de onderbouw van vo/(v)so moeten kennen en kunnen. Dat levert ook gelijk een mooie doorgaande leerlijn op.', vertelt Embrechts. 'Voor het ontwikkelen hadden we ongeveer één jaar de tijd. Door actief met elkaar, de advieskring én het werkveld de diepte in te gaan, over wat het betekent om leerlingen digitaal zelfredzaam te laten worden en zijn, hebben we de conceptkerndoelen kunnen uitwerken.'

Verbinden
'Ik had een aanvullende rol in het team om als netwerker de samenhang met de andere leergebieden af te stemmen. Er zijn namelijk talloze raakvlakken. Zoals het gebruik van digitale informatievaardigheden bij Nederlands of de zaakvakken, de manier waarop je informatie uit grafieken haalt en hoe technologie verkiezingen kan beïnvloeden. Door de afstemming tussen de kerndoelenteams van verschillende leergebieden werken we aan een overzichtelijk beeld van de samenhang. Ik heb genoten van de gesprekken met de andere kerndoelenteams en hoop dat deze afstemming ook voor leraren meer zicht op samenhang tussen leergebieden geeft. Zo voorkomen we samen overladenheid van het curriculum en bieden we leerlingen een rijke context voor de ontwikkeling van digitale geletterdheid, waarbij ze direct het nut ervaren.'

Met scholen verkennen
Het op papier zetten van de conceptkerndoelen is één ding, maar cruciaal is; hoe ziet de uitwerking er in de praktijk uit? Na de zomer 2024 worden er in het hele land regiobijeenkomsten georganiseerd om de conceptkerndoelen samen met het werkveld te verkennen. Embrechts: 'SLO start nu met het voorbereiden van de fase van beproeven. Vragen die aan de orde komen zijn onder meer: "Is voor leraren duidelijk wat de inhoud van de conceptkerndoelen is?" en "Hoe kijken leraren aan tegen de verwachte bruikbaarheid?". De teams voor de leergebieden Nederlands en rekenen en wiskunde hebben deze fase al doorlopen, en dat was heel waardevol. Volgens mij kunnen we samen met scholen tot een sterk onderwijsaanbod van digitale geletterdheid komen. Ik heb er veel zin in! Ook omdat de periode van beproeven meer inzicht kan geven in welke materialen verder ontwikkeld moeten worden om scholen te ondersteunen. Bij de beproeffase van SLO delen we voorbeelden van onderwijsactiviteiten en daarna worden ook conceptleerlijnen uitgewerkt.'

Samen leren en elkaar ondersteunen
'Diverse scholen zijn al gestart met de integratie van digitale geletterdheid. Ook zie ik dat dan de samenhang met andere vakken wordt gezocht, waardoor er meer betekenisvol onderwijs ontstaat. Ik merk wel verschil tussen het primair en voortgezet onderwijs. Omdat in het vo vakken "los" worden aangeboden en samenhang niet direct helder is, is de integratie van digitale geletterdheid een grotere uitdaging. Maar het is mogelijk! Zeker wanneer scholen een professionele leergemeenschap vormen, waarin zij van elkaar leren en elkaar ondersteunen. In Oost-Nederland is er bijvoorbeeld een heel inspirerende leergemeenschap ontstaan door de krachtenbundeling van verschillende vo-scholen uit de regio. Een prachtige aanpak in het po kwam ik tegen bij SPOVenray; zij werken met alle scholen binnen het bestuur vakoverstijgend aan digitalisering en zien steeds meer kansen om het te integreren.'

Stap voor stap groeien
Het zal nog even duren voordat de kerndoelen wettelijk zijn vastgesteld. SLO levert na de fase van beproeven de kerndoelen op aan OCW. Dat er al stappen worden gezet is goed nieuws, vindt Embrechts: 'Ik ben blij om te zien dat er scholen zijn die nu al de ruimte pakken om uit te zoeken wat wel of niet voor hen werkt. Het is namelijk zoveel lastiger om een visie te ontwikkelen, zonder ervaring te hebben opgedaan in de klas. Er is natuurlijk ook nog een flinke groep scholen die nog niet begonnen is. Mijn boodschap aan hen is: gebruik de vrije ruimte die er is, experimenteer en maak kleine ontwikkelstappen. Door nú te investeren kun je stap voor stap groeien, en zet je jezelf in een goede positie voor wanneer de wettelijke kaders er eenmaal zijn.'