Ton Berkhout en John Herfkens - © TP

26 januari 2023

'De brede draagkracht zorgt ervoor dat het Manifest werkt'

In Noord-Holland werken overheid, bedrijfsleven en onderwijs samen aan een veerkrachtige technische en technologische arbeidsmarkt voor een duurzame provincie. Dit doen ze samen in een beweging, met behulp van het Manifest Werken en Ontwikkelen 2030. Inmiddels zijn 300 partijen, privaat en publiek, aangesloten en worden de eerste resultaten zichtbaar in de concrete purpose cases die de partijen samen opstellen.

Ton Berkhout is vanuit de provincie als strategisch beleidsadviseur verbonden aan het Manifest. De Werkambassadeur, John Herfkens, gaat netwerkend door het veld, gefocust op techniek en technologie en opererend tussen ondernemers, overheid en onderwijs.

Herfkens: 'Een paar jaar geleden stonden hier al zo’n 160 partijen opgelijnd om aan de slag te gaan met de energietransitie. Maar dat concreet maken bleek een uitdaging. Het doel was om met het hele ecosysteem van onderwijs, overheid en bedrijfsleven samen te gaan bewegen. Daarbij fungeert het Manifest nu als leidraad. Zo kunnen we steeds teruggrijpen op wat je met elkaar hebt afgesproken. Elke afspraak moet bijdragen aan de doelen van het Manifest: het realiseren van de energietransitie.'

Focus op innovatie
Berkhout: 'Het was duidelijk dat we de focus moesten leggen op de klimaatopgave en daar al onze technologie en innovatie op inzetten. En dan ook kijken of je het human capital mee kan ontwikkelen. Dus als je moet kiezen tot het opleiden van installateurs voor oude cv's of voor warmtepompen, dan is die keuze snel gemaakt. Daar hebben we iedereen in meegekregen en ook niemand uitgesloten.

Draagvlak
Herfkens: 'Bij het Manifest draait het om draagvlak, acceptatie en commitment. De vrije rol van de Werkambassadeur is daarin belangrijk: soms spreek ik namens de provincie en soms als ambassadeur van het bedrijfsleven richting de provincie. Of namens het bedrijfsleven met het onderwijs en omgekeerd. Mijn enige agenda is het realiseren van het Manifest.'

Purpose cases en financiering
In de purpose cases staat niet alleen beschreven hoe de partijen samen impact gaan maken, maar ook wie wat bijdraagt in tijd of geld. Herfkens vertelt: 'In het proces kom je tot structurele bijdragen van iedereen, in plaats van dat je alles afhankelijk maakt van subsidies. Het Ontwikkelfonds is een voorbeeld van zo’n purpose case, die we nu exporteren naar andere arbeidsmarkt-regio's. Dan ontdek je dat er al zo veel regelingen zijn, vanuit gemeente, UWV, werkgevers en brancheverenigingen! Als we die op elkaar aan laten sluiten, hoeven we bijna geen aanspraak te maken op het fonds van de provincie.'

Berkhout voegt daaraan toe: 'Het is wel de provincie die de middelen verstrekt om het Manifest aan te jagen. Dat hele proces van partijen bij elkaar brengen, faciliteren wij. Op het moment bieden wij ook middelen voor de purpose case Service Punten Techniek (SPT). Daardoor hebben we nu al voor vier jaar duurzame afspraken gemaakt met de technische branches om die SPT’s in de lucht te houden. En dan blijkt dat we de O&O Fondsen bijna niet nodig hebben. Omdat iedereen zijn eigen stukje inbrengt.
Een derde grote purpose case is het dashboard dat we ontwikkeld hebben met daarin niet alleen de harde arbeidsmarktdata van bijvoorbeeld het UWV en het CBS, maar ook de stand van zaken van het Manifest en alle purpose cases. Alle partijen die meedoen kunnen zich terugvinden en successen delen op NHinzicht.nl. Inmiddels werkt dit dashboard al voor acht provincies.'

Lessen
Berkhout: 'Het is belangrijk dat je de capaciteit hebt om zo'n proces in te gaan en te onderhouden. Zowel in middelen als in mensen. Er komt toch een moment dat iedereen denkt: moeten we nou alweer bij elkaar komen? Dan is de rol van de Werkambassadeur essentieel. Daarnaast hebben we ook nog een procesbegeleider aangesteld. Dan zie je vanzelf dat anderen ook gaan leveren. Dus benut wat er al is en hou vol! Het vraagt gewoon heel veel inzet. Ik vind het mooi om te zien dat partijen elkaar al zo vaak gesproken hebben, dat ze nu ook heel soepel nieuwe samenwerkingen aangaan, zoals bij de opschalingsplannen van het Nationaal Groeifonds voor PPS’en.’

Over de Technologiecoalitie, de samenwerking tussen de grote technische werkgeversorganisaties, vakbonden en brancheopleiders, zegt Berkhout: 'De hele arbeidsmarkt is in transitie. Het is mooi dat we er met de Technologiecoalitie uitgekomen zijn voor de SPT’s, terwijl de meeste geen regionale middelen hebben. Ik weet zeker dat het Manifest daar een belangrijke rol heeft gehad, dat we toch samen in dat hok zaten. En de werkgevers hebben de trekkersrol opgepakt waar het gaat om innovatie.'

Onderzoek
De provincie liet onderzoek doen naar hoeveel en welke mensen er nu echt nodig zijn om de klimaatopgave uit te voeren. Herfkens: ‘We dachten altijd 16.000. Maar al snel bleek het aantal veel lager, 12.000 per jaar, omdat we productiever zijn geworden en omdat er al keuzes worden gemaakt. Tata Steel is bijvoorbeeld direct over gegaan op waterstof, in plaats van een tussenstap te maken met CO2-opslag. Ook presteerden de windmolens beter, deels door nieuwe technologie. 12.000 mensen dus "nog maar".'

Maar zijn die mensen er? Er bleken drie belangrijke bronnen:

  1. De "lekkende pijplijn". Van de 40.000 mensen die een technische opleiding starten behaalt maar 8.750 een diploma. Daarvan gaan er 4.000 werken in de duurzaamheid en energietransitie (DET) in de provincie Noord-Holland.
  2. Per jaar belanden ongeveer 8.000 mensen met een gericht diploma in de WW. Daarvan gaat maar ongeveer een kwart werken in de DET.
  3. Er zijn 100.000 mensen met een opleiding in de DET, die niet werkzaam zijn in deze industrie.

Herfkens: 'Het gaat om keuzes die we als maatschappij maken. We moeten de scholen beter laten functioneren, de aansluitingen van werkgevers naar scholen verbeteren. Zorgen dat we met het UWV in gesprek gaan om het proces te versnellen. Werklozen direct verleiden en inspireren. En vooral moeten we meer de markt op om mensen uit andere beroepen, maar wel met de juiste opleiding, naar ons toe te trekken.'