Instroom
Om aan de groeiende behoefte naar technisch geschoold personeel te kunnen voldoen zal de keuze voor een technische opleiding vaker moeten worden gemaakt.
In de Monitor Techniekpact van 2023 wordt er speciale aandacht besteed aan de keuzes die mannen en vrouwen maken op het gebied van onderwijs en werk. Binnen het thema vmbo zijn er gegevens verzameld om antwoord te krijgen op de volgende vragen: welk deel van de jongens en meiden kiest een technisch profiel/vakkenpakket en in welke verhoudingen (ratio’s) resulteert dat in de klas? En hoe zit het met de doorstroom naar technisch mbo?
De onderwijsdata worden jaarlijks geüpdatet. Het betreft hier een update van 29 juni 2023.
M/V: aandeel leerlingen techniek vmbo-bb/kb/gl (3e leerjaar) | Binnen de basisberoepsgerichte leerweg (vmbo-bb), kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo-kb) en gemengde leerweg (vmbo-gl) kiezen meiden nog altijd minder vaak voor een technisch profiel dan jongens (6% versus 33%). De technische profielen zijn Bouwen, wonen en interieur; Maritiem en techniek; Media, vormgeving en ICT; Mobiliteit en transport en Produceren, installeren en energie.
Wel is er de afgelopen tien jaar een lichte stijging te zien van het aandeel meiden dat een technische richting kiest, terwijl dit bij jongens juist licht daalde. Het aandeel meiden dat kiest voor een technisch profiel is in tien jaar verdubbeld van 3% (2012/13) naar 6% (2022/23). Bij jongens is het aandeel licht afgenomen van 35% (2012/13) naar 33% (2022/23). De trend per leerweg is als volgt:
Basisberoepsgerichte leerweg
Het aandeel meiden dat een technisch profiel kiest binnen de leerweg vmbo-bb is sterk gegroeid van 2% in 2012/13 naar 5% in 2022/23. Het aandeel jongens dat kiest voor een technisch profiel daalde van 42% in 2012/13 naar 37% in 2019/20. De laatste twee jaar is het percentage weer licht toegenomen, naar 38%.
Kaderberoepsgerichte leerweg
Het aandeel meiden dat binnen de leerweg vmbo-kb kiest voor techniek is gestegen van 3% (2012/13) naar 6% (2022/23). Bij jongens is het aandeel vrij constant, het is in 2022/23 met een aandeel van 37% iets lager t.o.v. tien jaar geleden; in 2012/13 was het aandeel 38%.
Gemengde leerweg
Binnen de leerweg vmbo-gl is het aandeel jongens dat kiest voor een technisch profiel licht gestegen. Namelijk van 16% (2012/13) naar 19% (2022/23). Hoewel het aandeel meiden dat kiest voor een technisch profiel t.o.v. tien jaar geleden (2012/13) op 5% is gebleven, kan worden opgemerkt dat het percentage (5%) het laatste jaar iets hoger ligt dan de voorgaande jaren (4% of zelfs 3%).
Ratio m/v technisch vmbo-bb/kb/gl (3e leerjaar) | Meiden zijn behoorlijk in de minderheid binnen de technische profielen van de basisberoepsgerichte leerweg (vmbo-bb), kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo-kb) en gemengde leerweg (vmbo-gl). Wel is de vertegenwoordiging van meiden de afgelopen tien jaar toegenomen. De verhouding in de technische profielen is 13% meiden tegenover 87% jongens in 2022/23 t.o.v. 8% meiden/92% jongens in 2012/13 in het derde leerjaar van het vmbo. De stijging van 8% (2012/13) naar 13% (2022/23) betekent dat er gemiddeld ruim anderhalf keer zoveel meiden in de klas te vinden zijn binnen de technische profielen ten opzichte van tien jaar geleden.
Deze ontwikkeling is met name terug te zien bij het vmbo-bb en -kb. Binnen de gemengde leerweg (vmbo-gl) is de ratio min of meer gelijk gebleven.
Basisberoepsgerichte leerweg
Binnen de basisberoepsgerichte leerweg (vmbo-bb) is te zien dat de verhouding meiden/jongens in de technische profielen het verst uit elkaar ligt, maar wel naar elkaar toegroeit. In de technische profielen was 4% vrouw in 2012/13; dit is gestegen naar 9% in 2022/23.
Kaderberoepsgerichte leerweg
Ook binnen de kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo-kb) is de ratio meiden/jongens in technische profielen dichter bij elkaar gekomen. Deze trend is sinds 2008/09 ingezet, en de ontwikkeling heeft zich doorgezet tot nu. In 2008/09 lag binnen de technische profielen van het derde leerjaar de verhouding op 5% meiden t.o.v. 95% jongens. Tien jaar geleden, in 2012/13, lag binnen de technische profielen van het derde leerjaar de verhouding op 7% meiden t.o.v. 93% jongens. In 2022/23 gaat het om 13% meiden en 87% jongens. Dit betekent dat meiden steeds meer vertegenwoordigd zijn in technische profielen.
Gemengde leerweg
Binnen de gemengde leerweg (vmbo-gl) is de ratio meiden/jongens met een technisch profiel min of meer gelijk gebleven. In 2022/23 is binnen de technische profielen in het derde leerjaar 24% vrouw; hetzelfde als in 2012/13. Door relatief lage aantallen schommelt de ratio ieder jaar. Gemiddeld is de ratio meiden 22% tussen 2012/13 en 2022/23.
M/V: aandeel techniek binnen gediplomeerden vmbo-gl/tl | De afgelopen tien jaar kozen steeds meer meiden in de gemengde en theoretische leerweg voor een technisch vakkenpakket (natuur- en scheikunde, NaSk). Het aandeel dat met NaSk diplomeert binnen deze leerwegen, is gestegen van 21% (2011/12) naar 26% (2021/22). Bij jongens daarentegen is een afname te zien. In 2011/12 behaalde 51% een technisch vmbo-gl of -tl diploma, in 2021/22 is dit afgenomen naar 46%. Deze trend is met name te zien bij de theoretische leerweg. Wel kan worden opgemerkt dat de laatste jaren binnen beide leerwegen, bij zowel meiden als jongens, het aandeel over het algemeen licht daalt.
Gemengde leerweg
Het aandeel meiden met een technisch diploma binnen de gemengde leerweg (vmbo-gl) steeg van 2012/13 tot aan 2018/19 van 18% naar 25%. De laatste drie jaar is er sprake van een daling. Het aandeel is in 2021/22 21%. Het aandeel jongens met een technisch diploma steeg van 2012/13 tot aan 2018/19 van 53% tot 58%, maar daalde daarna en is 52% in 2021/22.
Theoretische leerweg
Binnen de theoretische leerweg (vmbo-tl) haalde 27% van de meiden in 2021/22 een technisch diploma. Een positieve ontwikkeling t.o.v. 2011/12, toen lag dit aandeel op 21%. Het aandeel jongens dat een technisch vmbo-tl diploma behaalde is daarentegen afgenomen: 45% in 2021/22 t.o.v. 50% in 2011/12.
Waar het aandeel in eerste instantie een aantal jaren toenam bij zowel meiden als jongens, daalt dit de laatste jaren iets. Het gaat bij vmbo-tl om een groei van het percentage meisjes dat een technisch diploma ontving van 21% in 2011/12 naar 29% in 2016/17 en 2017/18. De laatste drie jaar is het aandeel weer dalende, tot 27% in 2021/22. Het aandeel jongens dat een technisch vmbo-tl diploma ontving, steeg van 50% in 2011/12 naar 54% in 2015/16 en daalde vervolgens tot 45% in 2021/22.
Ratio m/v technisch gediplomeerden vmbo-gl/tl | De verhouding m/v is in de afgelopen tien jaar naar elkaar toegegroeid. In 2021/22 is de verhouding 35% meiden tegenover 65% jongens. In 2011/12 was de verhouding: 29% meiden t.o.v. 71% jongens. Nog steeds zijn meiden met een technisch vakkenpakket in de gemengde en theoretische leerweg in de minderheid.
De toename van de vertegenwoordiging vrouwen is een trend die bij zowel vmbo-gl als -tl zichtbaar is, maar bij vmbo-tl valt deze ontwikkeling het meest op.
Gemengde leerweg
Binnen vmbo-gl is de verhouding jongens/meiden die een technisch profiel volgen de afgelopen tien jaar iets meer naar elkaar toe gegroeid. In 2011/12 was de ratio: 27% meiden tegenover 73% jongens. In de periode 2011/12 tot aan 2013/14 schommelde het percentage meiden rond de 27%-29%. Daarna groeide het licht naar elkaar toe, tot een verhouding van 32% meiden tegenover 68% jongens in 2020/21. Het afgelopen jaar is van de vmbo-gl-gediplomeerden met een technisch vakkenpakket 31% vrouw tegenover 69% man.
Theoretische leerweg
De ratio jongens en meiden met een technisch vakkenpakket in de theoretische leerweg ontwikkelt zich richting een meer gebalanceerde verdeling. Een trend die in 2010/11 is ingezet en zich sindsdien positief heeft doorgezet naar 2021/22. De verhouding van technisch gediplomeerden vmbo-tl was in 2011/12 29% meiden en 71% jongens, in 2021/22 is de verhouding 36% meiden tegenover 64% jongens.
M/V: doorstroom leerlingen vmbo naar technisch mbo | Het aandeel jongens dat na het vmbo kiest voor een technische mbo-opleiding is aanzienlijk hoger dan het aandeel meiden (48% versus 9%). Het aandeel jongens dat doorstroomt is de afgelopen tien jaar licht toegenomen: van 47% in 2011/12 naar 48% in 2021/22. In 2014/15 en 2015/16 lag het percentage iets hoger, op 49%. In (coronajaar) 2019/20 lag het iets lager, op 46%. Het aandeel meiden dat van het vmbo doorstroomt naar een mbo-opleiding in de techniek is ook licht gestegen van 8% in 2011/12 naar 9% in 2021/22.
Opvallend is dat vanuit de technische profielen (vmbo-bb/-kb/-gl), jongens vaker doorstromen naar een technische mbo-studie dan meiden. Bij jongens gaat het in 2021/22 om 79% van degenen die een technisch vmbo-diploma halen en bij meiden om 45%.
Basisberoepsgerichte leerweg
Vanuit vmbo-bb is het aandeel meiden dat kiest voor een technische mbo-opleiding de afgelopen tien jaar gestegen. Bij jongens is het gelijk gebleven. Jongens stromen nog wel altijd veel vaker door naar technisch mbo dan meiden. Het aandeel jongens dat doorstroomt naar technisch mbo is 54% in 2021/22, hetzelfde als tien jaar geleden (2011/12). Het is tussendoor licht gedaald tot 51% in 2019/20 en daarna gestegen naar het oorspronkelijke niveau van 54%. In 2011/12 stroomde 3% van de meiden door, en in 2021/22 is dit opgelopen naar 6%. Tien jaar terugkijkend gaat het dus om een stijgende trend.
Kaderberoepsgerichte leerweg
Het aandeel jongens dat vanuit vmbo-kb doorstroomt naar een mbo-opleiding in de techniek is redelijk stabiel gebleven de afgelopen tien jaar. Bij meiden is het aandeel wel gestegen.
In 2011/12 was het aandeel jongens dat doorstroomde 51%. Na lichte schommelingen is het aandeel 52% in 2021/22. Over 10 jaar teruggekeken is dit dus een lichte toename van 1 procentpunt.
De doorstroom van meiden binnen deze leerweg daartegen is licht gestegen ten opzichte van 10 jaar terug: van 7% in 2011/12 naar 8% in 2021/22. Wel is het zo dat het aandeel van 8% al in 2014/15 werd bereikt, en hierna ongewijzigd is gebleven.
Gemengde leerweg
Binnen vmbo-gl zijn de afgelopen tien jaar zowel bij meiden als jongens dezelfde schommelingen waar te nemen wat betreft het aandeel dat doorstroomt naar het technisch mbo. De fluctueringen bij jongens zijn de afgelopen tien jaar iets meer zichtbaar, maar het aandeel in 2021/22 is exact hetzelfde als in 2010/11: 50%. Het aandeel meiden dat doorstroomt naar een technische mbo-opleiding is wel licht gestegen wanneer je tien jaar terugkijkt: 11% in 2021/22 t.o.v. 9% in 2011/12.
Theoretische leerweg
In 2021/22 stroomde 11% van de meiden van het vmbo-tl door naar een mbo-vervolgopleiding in de techniek, een lichte toename t.o.v. de 10% in 2011/12. Vanaf 2015/16 lag dit aandeel wel hoger, op 12%, maar na drie jaar zakte dit toch weer iets terug naar 11% in 2018/19 en vervolgens na twee jaar weer naar 10%. Het afgelopen jaar is het aandeel dus met 1 procentpunt toegenomen. Het aandeel jongens dat doorstroomt naar het technisch mbo was in 2021/22 iets hoger dan 10 jaar terug: 41% t.o.v. 39% in 2011/12. Vanaf 2013/14 zette de stijging in, en bleef het percentage zes jaar steken op 42 à 43%. In (coronajaar) 2019/20 zakte het aandeel naar 39%, waarna het een jaar later weer opliep naar 41% en dat is het opvolgende jaar (2021/22) gelijk gebleven.
Ratio m/v doorstroom vmbo naar technisch mbo | De groep meiden die na het vmbo verder studeert in de techniek is aanzienlijk kleiner dan de groep jongens die doorstroomt naar een technische mbo-opleiding. Wel is de verhouding licht naar elkaar toegegroeid. In 2021/22 was van de doorstromers naar technisch mbo 15% vrouw en 85% man, in 2011/12 lag de verhouding op 13% meiden en 87% jongens.
Bij de doorstroom vanuit vmbo-bb ligt de verhouding het verst uit elkaar, gevolgd door vmbo-kb. De verhouding vanuit vmbo-gl en vmbo-tl is iets meer gebalanceerd.
Basisberoepsgerichte leerweg
De verhouding meiden/jongens die na het vmbo-bb doorstroomt naar een technische mbo-opleiding ligt het verst uiteen. In 2021/22 lag de verhouding op 7% meiden tegenover 93% jongens. Wel is dit iets meer gebalanceerd dan tien jaar terug. In 2011/12 was de ratio 5% meiden tegenover 95% jongens.
Kaderberoepsgerichte leerweg
In 2021/22 lag de verhouding leerlingen die na het vmbo-kb verder studeert in de techniek op 12% meiden en 88% jongens. Ook hier zijn de jongens dus ruim in de meerderheid. Wel is het iets naar elkaar gegroeid de afgelopen tien jaar. In 2011/12 lag de verhouding op 10% meiden tegenover 90% jongens.
Gemengde leerweg
In 2011/12 was van de vmbo-gl-leerlingen die doorstroomden naar een mbo-opleiding in de techniek 16% vrouw en 84% man. Tien jaar later, in 2021/22 is daar een lichte verschuiving in gekomen: 20% vrouw versus 80% man.
Theoretische leerweg
Iets meer dan een vijfde van de groep leerlingen die na het vmbo-tl doorstroomt naar een technische vervolgopleiding in het mbo, bestaat uit meiden: 21% ten opzichte van 79% jongens (vmbo-gediplomeerden 2021/22). Een ontwikkeling waar de afgelopen 10 jaar niet veel verandering in is geweest. In 2011/12 ging het om een ratio van 20% meiden tegenover 80% jongens.