Instroom
Om aan de groeiende behoefte naar technisch geschoold personeel te kunnen voldoen zal de keuze voor een technische opleiding vaker moeten worden gemaakt.
Het Nederlandse IJSO2023-team. V.l.n.r.: Jesse Caron, Tymon Lukasiak, Oliver Li, Josiah ’t Hart, Sebas Benes, Daniël Vleugel.
Van 1 tot en met 10 december 2023 vond de 20e International Junior Science Olympiad (IJSO) plaats in Bangkok. De olympiade werd georganiseerd door de Faculty of Science van Srinakharinwirot University in Bangkok. Deze editie van de IJSO werd in Thailand gehouden ter gelegenheid van de viering van het eeuwfeest van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Galyani Vadhana, die door UNESCO onderscheiden is voor haar bijdragen aan onderwijs, kunst en cultuur. Dit jaar gingen 308 topleerlingen uit 56 landen de strijd met elkaar aan.
Goed resultaat voor het Nederlandse team
De Nederlandse leerlingen hielden zich goed staande op het sterke internationale krachtenveld. Olympisch zilver ging naar Oliver Li van het Lorentz Casimir Lyceum in Eindhoven. Tymon Lukasiak van het Murmellius Gymnasium in Alkmaar, Josiah ’t Hart en Daniël Vleugel, beiden van het Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen behaalden een bronzen medaille. Sebas Benes van het Gymnasium Beekvliet in Sint-Michielsgestel en Jesse Caron van het Stedelijk Gymnasium in Arnhem kregen een eervolle vermelding.
Vooral op het praktijkgedeelte scoorden de leerlingen goed.
De olympiade werd gewonnen door Tzu-Chiao Yen uit Taiwan. Kanishk Jain uit India was de beste bij de theorietoetsen. Het best presterende practicumteam kwam uit Taiwan. De prijzen werden uitgereikt door o.a. Parin Chaivisuthangkura, bètadecaan van Srinakharinwirot Universiteit en door de voorzitter van de wetenschappelijke commissie, Nalena Praphairaksit.
Charas Suwanwela, vicepresident van de Promotion of Academic Olympiad and Development of Science Education Foundation, reikte de landenprijs uit aan Taiwan.
Leerlingen aan het woord
Direct na de wedstrijd spraken twee leerlingen zich uit over wat deelname aan de IJSO hen heeft opgebracht:
'De toetsen die we kregen zijn net als de practica duidelijk lastiger. Je moet er meer bij nadenken dan op school en dat vind ik leuk om te doen. Verder was de internationale eindronde een heel mooie ervaring door de mooie reis en de leuke contacten die ik heb gemaakt.'
- Josiah ’t Hart, Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen'In eerste instantie deed ik vooral mee aan de voorronde om te kijken hoe ver ik kon komen, en (hopelijk) een certificaat te krijgen. Achteraf heb ik gemerkt dat ik er nog veel meer aan heb gehad; namelijk in aanraking komen met talloze culturen en vrienden voor het leven maken.'
- Sebas Benes, Gymnasium Beekvliet in Sint-Michielsgestel
Openingsceremonie
De opening vond plaats in het Nationaal congrescentrum Koningin Sirikit in aanwezigheid van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Maha Chakri Sirindhorn, voorzitter van de IJSO 2023. Zij zei: 'Onze gemeenschappelijke interesse in wetenschap en onderwijs vormt een band tussen onze verschillende achtergronden en ervaringen. Hoewel deze olympiade maar tien dagen duurt, zullen de ervaringen en opgebouwde vriendschappen in deze periode een leven lang meegaan.' Emiel de Kleijn, president van de IJSO, voegde hieraan toe: 'Wetenschap is een universele taal en de sleutel tot een betere en veiligere wereld. Deelname aan de IJSO heeft een blijvende impact en kan baanbrekend zijn voor de toekomstige carrières van onze jonge talenten, allen wetenschappers in spé.'
Wedstrijd en programma
De IJSO is een olympiade voor leerlingen van 15 jaar of jonger. De wedstrijd bestaat uit drie onderdelen: een meerkeuzetoets, een toets met open vragen en een praktische toets. De meerkeuze toets en de toets met open vragen waren individuele toetsen, de practicumtoets werd in teamverband afgenomen. Het is een uitdaging om elk jaar een boeiende set met discriminerende opgaven samen te stellen die recht doet aan het beoogde niveau, aan de bijzonderheden van het gastland en inspeelt op actuele thema’s.
"Wetenschap voor duurzaam voedsel en agricultuur"
Bij de twee theorietoetsen keken de leerlingen naar de akoestiek en mechanica om schade bij het veilig oogsten van durian te voorkomen. Durian is een tropische vrucht zo groot als een rugbybal. De vrucht is bekend vanwege zijn bijzonder kenmerkende geur. De stoffen die deze geur veroorzaken en de chemie daarachter, kwam ook in de vragen aan bod. Over de mangosteen, een andere typische Thaise vrucht, kregen de leerlingen de opdracht om van één van de bestanddelen de chemische samenstelling te achterhalen. De biologische onderwerpen varieerden van ecologische oorzaken van fosfor tekort bij het kweken van bananen in een plantage, zichtbare veranderingen van plantenwortels, tot genetische verschillen tussen diverse melkzuur bacteriën. Onderzoek naar vitamine B tekort in voedsel en het effect daarvan op de gezondheid van kippen en diverse theoretische aspecten van het spijsverteringssysteem waren ook onderdeel van de theorietoetsen. In een opgave over alternatieven voor melkproducten bekeken leerlingen welke voor- en nadelen er waren op het gebied van duurzaamheid.
Bij de practicumtoets bouwden de leerlingen zelf een eenvoudige spectrofotometer. Deze werd getest en gekalibreerd en daarna gebruikt voor analyse van een onbekende kleurstof. Met behulp van een professionele analytische spectrofotometer werd het ijzergehalte in jasmijnrijst bepaald. Jasmijnrijst komt oorspronkelijk uit Thailand en heeft een enigszins zoete smaak. Identificatie van plantensoorten speelde de hoofdrol bij het biologiepracticum. Aan de hand van verschillende kleuringen en het gebruik van een microscoop werden de leerlingen getest op hun vaardigheden en bevraagd op hun kennis van plantenweefsels.
Rijke ervaring
IJSO is meer dan een kenniswedstrijd. De leerlingen kregen een uitgebreid educatief, sportief en cultureel programma aangeboden. Ze gingen naar Rattanakosin-eiland, in het historisch gedeelte van Bangkok, met het rijkversierde koninklijk paleis en het uitgestrekte tempelcomplex Wat Pho, dat bekendstaat om zijn enorme liggende Boeddha. Ze bezochten het Muang Boran Museum, een meer dan 200 hectare groot museumpark gebouwd in de vorm van Thailand. Muang Boran wordt wel het grootste openluchtmuseum ter wereld genoemd. En verder gingen de leerlingen naar het Nationaal Science Museum. Tijdens een culturele avond in de openlucht konden alle landen zich kort presenteren.
Inmiddels zijn via de scholen alle 14- en 15-jarige havo- en vwo-leerlingen uitgenodigd voor de volgende editie van de IJSO. Deelname kan ‘science’ op een aantrekkelijke manier onder de aandacht brengen en deze groep jongeren stimuleren om voor bèta en techniek te gaan in de periode dat zij hun profielkeuze maken en vakkenpakket kiezen. De voorrondes van de IJSO vinden van 13 maart tot en met 29 maart 2024 op de scholen plaats. De nationale eindronde wordt op 14 juni 2024 gehouden op het Stedelijk Gymnasium Arnhem. In december 2024 vindt de 21e IJSO plaats in Boekarest (Roemenië).
De IJSO wordt in Nederland, met inbegrip van de nationale voorrondes en de training van de deelnemers, georganiseerd door SLO het landelijk expertisecentrum voor het curriculum, Gelderse Onderwijsgroep Quadraam, HAN University of Applied Sciences in Arnhem en Nijmegen, Fontys Hogeschool Eindhoven en de Radboud Universiteit. Het evenement wordt ondersteund door het Ministerie van OCW, de Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON), Dustin en het NL Talenten Fonds.
De Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging (KNCV), Noordhoff Uitgevers, Techni Science, Wetenschap in Beeld en Uitgeverij Malmberg stellen prijzen beschikbaar.