Vraaggestuurde paden naar een toekomst in de techniek

Techniekbreed
‘Dan kom je dus uit bij ontwikkelpaden’, gaat ze verder. ‘Ontwikkelpaden zijn niet aanbodgestuurd, maar vraaggestuurd: ze gaan uit van de behoefte van werknemers niet van het aanbod van werkgevers. Denk bij vraaggestuurd aan vragen als: welke competenties zijn belangrijk en hoe kun je die ontwikkelen? Ontwikkelpaden zorgen voor inzicht en overzicht en maken de toegang laagdrempeliger.’ Zeb Bergsma voegt toe: ‘Niet alleen zij-instromers weten niet goed “wat er mogelijk is” dat geldt ook voor werkbegeleiders en loopbaancoaches, bijvoorbeeld bij vakbonden of publieke instanties, ook bij hen ontbreekt het overzicht. Werkgevers zorg(d)en soms zelf al voor dit overzicht maar met de ontwikkelpaden is die inzet “techniekbreed” gebundeld en dus effectiever.’

Containerbegrip
Ontwikkelpaden zijn een voortzetting van loopbaanpaden. Het belangrijkste verschil tussen loopbaanpaden en ontwikkelpaden is het vertrekpuntpunt. Van Wilgen: ‘Loopbaanpaden geven een overzicht van functies vanuit het vertrekpunt van werkgevers; ontwikkelpaden zeggen ook hoe je er komt, wat je nodig hebt en welke opleiding of training je ernaartoe brengt. Daar hoort ook een taal bij die werkzoekenden snappen. Zij-instromers met interesse in techniek hebben meestal geen sterke voorkeur voor een beroep. Ze weten vaak ook helemaal niet wat bepaalde beroepen inhouden. Mechatronica zegt mensen weinig en de installatietechniek ook niet. Wat doe je, vragen ze zich dan af.’ ‘De Ontwikkelpaden bedienen drie groepen’, vat Bergsma samen. ‘De eerste groep zijn zij-instromers met interesse in een baan in de techniek. Dat is de groep waar Simone het hier over heeft. Die mensen lopen ertegenaan dat techniek een containerbegrip is met een eigen jargon. De tweede groep zijn loopbaanadviseurs en de derde groep is de groep die niet specifiek op zoek is naar een baan in de techniek, maar wel een bijdrage wil leveren aan maatschappelijke opgaven als de energietransitie.’ 

Aanbod leerlingen
De hoeveelheid en diversiteit van de beroepen in de technische sectoren is groot. Waarvoor ontwikkelen Van Wilgen en Bergsma paden? Van Wilgen: ‘In elk geval voor de krapteberoepen, langzaam gaan we uitbreiden. Daarbij houden we altijd in het achterhoofd voor wie we het doen en wat het doel is: inzicht en overzicht. Dat betekent dat we er geen 1000 gaan maken, dan is dat overzicht weg. Het is ook belangrijk dat ergens in het traject een werkzoekende met een adviseur praat. Bovendien leren we natuurlijk bij, we zijn in Zuid-Holland al begonnen dus we weten grotendeels wat wel en niet werkt.’ Bergsma: ‘We kwamen er bijvoorbeeld achter dat er voor sommige beroepen helemaal geen opleiding in de buurt is. Dat wijst weer op een nieuwe uitdaging. Een opleiding moet op acceptabele afstand beschikbaar zijn anders blijft de drempel hoog.’ Onderwijsinstellingen kunnen ook drempels verlagen zegt Van Wilgen. Ook hier speelt taal een rol: ‘Onderwijsinstellingen richten zich van oorsprong vooral op jongeren. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de aanduidingen van opleidingen zoals Leerling Elektrotechniek. Een volwassene wil liever geen leerling worden genoemd, wel assistent.’

Gouden Poort
Veel Techniekpactpartners zetten zich in voor het verhogen van de (zij-)instroom in de techniek. Zo is er onder meer het Aanvalsplan Techniek, waarmee zes branches met drie pijlers en zeven actielijnen werken aan voldoende technisch geschoolde mensen. Van Wilgen: ‘Ontwikkelpaden sluiten goed aan bij de eerste actielijn daaruit: een nieuw arbeidsmarktsysteem; de Gouden Poort. Ons project is één van de puzzelstukjes die bijdragen aan het begeleiden van werk naar werk, en mensen aan werk helpt.’ Bergsma: ‘We missen nog wel stukjes om die puzzel goed te leggen, zoals instapbanen bijvoorbeeld voor mensen zonder technische vooropleiding. Als je als zij-instromer wilt instromen in de techniek heb je meestal een afgeronde mbo 2/3-opleiding nodig, dat zijn opleidingen van 2 of 3 jaar. Daar hebben zij-instromers vaak geen trek in en ook voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kan dit een obstakel zijn om de overstap te maken. We werken nu bijvoorbeeld aan een ontwikkelpad voor energiefixers die willen doorgroeien. Een van de zaken waaraan we werken is een praktijkverklaring voor energiefixers. Zo’n verklaring is één van de oplossingen voor mensen die een overstap (of vervolgstap) willen maken naar of binnen de techniek. Werknemers kunnen laten zien wat ze (al) kunnen, en werkgevers kunnen daarop voortbouwen.’