Meer vakvrouwen in de techniek? Zorg voor sociaal veilige stages!

Het lijkt logisch: in een leerbedrijf voelt iedere student zich veilig om te leren. Helaas is dat niet altijd zo, blijkt uit signalen van studenten over stagediscriminatie en sociale onveiligheid tijdens stages. Vorig jaar ondertekende SBB samen met partners in het werkveld het Stagepact MBO 2023-2027. Doel van het Stagepact is het verbeteren van de stagebegeleiding. Speerpunten zijn de sociaal veilige leeromgeving en het uitbannen van stagediscriminatie. SBB heeft als wettelijke taak het erkennen van leerbedrijven en het bewaken van de kwaliteit van het praktijkleren. Een sociaal veilige leeromgeving is in 2023 dan ook als expliciete voorwaarde opgenomen in de erkenningsregeling voor leerbedrijven.

Wat is sociale veiligheid?
Bij sociale veiligheid gaat het erom dat je je geaccepteerd en veilig voelt om te zijn wie je bent. Je wordt niet anders behandeld op grond van persoonskenmerken die niets te maken hebben met de uitoefening van het werk. Zoals geslacht, kleur, leeftijd, seksuele voorkeur, een beperking, religie en culturele achtergrond. SBB behandelt meldingen van studenten over bijvoorbeeld discriminatie en ongewenst gedrag op de stageplek. Afhankelijk van de ernst van de klacht wordt óf de erkenning ingetrokken óf worden er verbeterafspraken gemaakt met het leerbedrijf.

Bewustzijn vergroten
Anouk Vogelzang, teamleider Strategie & Beleid Beroepspraktijkvorming bij SBB: 'Onze adviseurs praktijkleren komen bij de leerbedrijven over de vloer. Daar bespreken ze ook de sociale veiligheid met werkgevers en praktijkopleiders. De ervaring is dat stagediscriminatie op de werkvloer vaak onbewust gebeurt. Er wordt niet stilgestaan bij het effect van opmerkingen of gedrag op de ander.' Een voorbeeld is de opmerking: "Dat doe je best goed voor een vrouw".  Vaak goedbedoeld, maar je zet de stagiair wel meteen in een bepaalde hoek. Anouk: 'We merken dat het meestal genoeg is om een leerbedrijf van dit soort dingen bewust te maken en te adviseren hoe het anders en beter kan.'

Open vragen stellen
Jaimy van der Pol, adviseur praktijkleren in de sector Techniek en Gebouwde Omgeving, beaamt dit. 'Bij grotere bedrijven is het thema sociale veiligheid vaak al opgepakt door HRM en wordt er gewerkt aan bewustwording. Maar in kleinere bedrijven merk ik dat het stellen van open vragen tot eyeopeners leidt. Zoals: "Hoe maken jullie werken in dit bedrijf eigenlijk aantrekkelijk voor vrouwen?" of "Hoe zou je het vinden als jouw vrouw of dochter hier kwam werken?" Vaak is daar nooit eerder echt over nagedacht. Maar al pratende komen ze zelf tot de conclusie dat het bedrijf dan eigenlijk wel een aparte toilet en omkleedruimte voor vrouwen moet hebben. En misschien moet de poster van die pin-up ook maar eens van de muur.'

Meer vakvrouwen door goede stageplek
Met goede stageplaatsen zorg je als bedrijf dat je in de toekomst beschikt over vakvrouwen, die bewust kiezen voor een loopbaan in de techniek. Stagiairs die het naar hun zin hebben, blijven vaak werken in het stagebedrijf. En het nieuws dat een stagebedrijf leuk en goed is, verspreidt zich razendsnel onder studenten en leidt tot meer aanvragen voor een stageplek. Daarnaast blijkt diversiteit van werknemers en skills een gunstige invloed te hebben op de groepsdynamiek en het werkplezier. Dit komt ten goede aan innovatie en de kwaliteit van dienstverlening. Jaimy: 'Vooral in de schildersbranche en installatietechniek zien we een geleidelijke toename van vakvrouwen. Vrouwen zijn vaak goed in het preciezere werk en dat maakt hen waardevol voor deze branches.'

Inzicht in de aard van stagediscriminatie
In het Stagepact MBO is afgesproken dat mbo-scholen een toegankelijk meldpunt inrichten voor studenten en alle klachten registreren en doorgeven aan SBB. SBB gaat die informatie verwerken in een jaarlijkse rapportage. Anouk: 'Op dit moment hebben we nog geen volledig beeld van de totale omvang en aard van stagediscriminatie. Ook ontbreekt inzicht in de verdeling van de klachten over de sectoren, regio’s en soort bedrijven. Onze rapportage zal alle partijen helpen om gerichter actie te ondernemen. SBB kan leerbedrijven en praktijkopleiders bijvoorbeeld specifieker en op maat ondersteunen met trainingen en ondersteuningsmateriaal.'

Op tijd de lucht klaren
Daarnaast zijn er in het Stagepact afspraken gemaakt voor de verbetering van de stagebegeleiding vanuit school. Tijdens de stage moeten voortaan minstens drie contactmomenten zijn tussen school, student en leerbedrijf, waarvan één fysiek op de locatie van het leerbedrijf. Persoonlijke contact is belangrijk om sociale veiligheid van studenten te bewaken. Jaimy van der Pol: 'We zijn samen verantwoordelijk: docenten en stagebegeleiders van de school, werkgevers en praktijkopleiders in het bedrijfsleven en SBB. Als er een probleem is in een leerbedrijf, zijn korte lijnen belangrijk. Vooral in het begin kan een goed gesprek tussen alle betrokkenen de lucht klaren. Maar is het eenmaal geëscaleerd tot een conflict, dan wordt het een stuk moeilijker.'