Iedereen werkt vanuit zijn eigen kracht

Slimmer
De BV Nederland staat voor een grote uitdaging. Dat is meer dan een cliché. Het is de harde werkelijkheid. De krapte op de arbeidsmarkt is inmiddels sectorbreed en structureel. De leerlingenaantallen dalen. Bedrijven zullen steeds meer met minder vakmensen moeten doen. Dat vraagt om slimmer werken en toekomstgerichte organisaties. Om alles op alles te zetten om werknemers voor de techniek te behouden. Bestaande kennis te borgen en uit te breiden. Mensen uit andere vakgebieden – ondanks de krapte ook daar - toch te verleiden over te stappen naar techniek. En studenten die kiezen voor techniek zo goed mogelijk te begeleiden. Daar zet de Techniekcoalitie op in. In Limburg en in Brabant. De coalities richten zich op drie doelgroepen, in volgorde van belangrijkheid: de bestaande werknemers, zij-instromers en studenten. Ingrid Bos houdt zich als projectleider arbeidsmarktmobiliteit van de Techniekcoalitie Limburg (hiernaast is zij Adviseur arbeidsmarkt Wij Techniek voor Limburg en Brabant) vooral bezig met de arbeidsmarkt. ‘Waar ik eerst vooral met arbeidsmarktregio’s en opleiders optrok voor de installatiebranche, doe ik dat nu techniekbreed. Ik werk samen met de arbeidsmarktcoach, bedrijvenbezoekers, collega’s van brancheorganisaties en opleidingsfondsen die in de regio de bedrijven bezoeken, en met de vakorganisaties. Wij werken praktisch en intensief samen met de arbeidsmarktregio’s en opleiders.’

Doelgericht acteren
Om bestaand personeel – het goud van de organisatie - voor de techniek te behouden, kregen werkgevers een adviestraject aangeboden. Om te onderzoeken hoe de organisatie efficiënter kan worden ingericht, zodat met minder mensen meer werk gedaan kan worden. Er is gekeken naar de rol die automatisering en robotisering daarbij kunnen spelen. Al 96 bedrijven in Limburg hebben met een extern adviseur een verbeterplan opgesteld. Ook in Brabant zijn al 45 bedrijven aan de slag gegaan. Met de inzet van oZone, een kennismanagementsysteem met opleidingsmodules kunnen werknemers zich in hun eigen tempo en op elk niveau verder ontwikkelen. Nieuwe werknemers kunnen dankzij oZone gestructureerd instromen en kennismaken met de organisatie.
Nu de leerlingenaantallen omlaaggaan, moet een groot deel van de nieuwe instroom komen van zowel werknemers die al in de techniek werken maar iets anders zoeken, als van geïnteresseerden buiten de techniek. Ingrid Bos: ‘Samen met bedrijven is onderzocht hoe we die instroom kunnen stimuleren. Werkgevers zijn geholpen om – voor zover ze dat al niet gedaan hadden – functies zo te formuleren dat ze ook een opening bieden voor werknemers zonder technische achtergrond. Hoe slechten we het vooroordeel dat je zonder technische achtergrond geen kans maakt bij een technisch bedrijf?’ Anke Meuffels: ‘Veel werkgevers zijn wanhopig en zeggen “Het maakt me niet uit. Geef me maar iemand die gemotiveerd is, ik leid hem of haar wel op.”’ Geïnspireerd door Techniek Nederland en Wij Techniek, die daar al veel verder mee waren, zijn techniekbreed alle omscholingsvacatures in kaart gebracht. ‘Dat is beter dan dat elke bloedgroep voor zichzelf op de trom roffelt. Niemand mag voor de techniek verloren raken,’ zegt Anke Meuffels. De cijfers zijn mooi. Inmiddels zijn in Limburg op die manier al 261 werknemers de techniek ingestroomd en worden in Brabant de eerste matches tot stand gebracht. Ingrid Bos: ‘We zoeken actief de samenwerking op met alle arbeidsmarktregio’s. De inzet is dat iedereen met belangstelling voor een baan in de techniek een oriëntatietraject krijgt aangeboden. Samen met de arbeidsmarktregio’s en opleiders initiëren we maatwerktrajecten. Zo worden nieuwkomers versneld opgeleid in de basis van techniek en zijn ze snel inzetbaar.’
Nieuwe werknemers komen ook nog steeds direct van het vmbo of mbo, de “groene” leerlingen. ‘Om die aan de techniek te binden, moeten we ze verrekte goed begeleiden,’ zegt Anke Meuffels. ‘Dus hebben we geïnvesteerd in de opleiding van hybride techniekopleiders, vakmensen die binnen de bedrijven blijven werken maar educatief zijn bijgeschoold. Vijftig rondde die opleiding inmiddels af. Dat doen we met vmbo’s, mbo’s en Sterk Techniekonderwijs, ondersteund door onderwijsinstelling Fontys. En we investeren in de contacten tussen de praktijkbegeleiders en docenten, uiteraard samen met onze ROC’s en de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven.’ Anke Meuffels waarschuwt de landelijke overheid. ‘Een leven lang leren gaat niet alleen om formele scholing. Zeventig procent van de scholing vindt op de werkvloer plaats. Ontsnipper en investeer in een betere financiering van vakonderwijs. Dan kunnen ze zich, naast focussen op reguliere leerlingen, ook richten op werkenden in een hybride samenwerking met het bedrijfsleven.

Kracht en valkuil
De kracht van de techniekcoalitie is de samenwerking en de inzet van de usp’s van betrokken partijen. Met een netwerk van 4.000 bedrijven in Limburg en 10.000 bedrijven in Brabant beschikt de Techniekcoalitie over een gigantisch netwerk en directe, langdurige en vertrouwde contacten. Met werkgevers en werknemers, ook via de vakorganisaties die als geen ander weten waar de veranderingen plaatsvinden. Onderwijsinstellingen zoals ROC’s en hogescholen worden ook bij de coalitie betrokken. ‘We hebben samen gekeken hoe we de expertise van scholen kunnen inzetten in opleidingsmodules voor werkenden. Helaas zijn de scholen door een tekort aan docenten, door regels en hun financieringsstructuur, in een strak keurslijf gedwongen. Toch heeft het al een mooie module opgeleverd, gericht op de automatisering van productieprocessen.’ Ingrid Bos constateert dat alle deelnemende partijen steeds beter zijn gaan samenwerken. Dat is de grootste winst én de grootste uitdaging. De kunst om niet elkaars werk te gaan doen, maar iedereen in zijn eigen kracht te zetten. Inmiddels mogen we met trots zeggen dat we met alle deelnemende partijen, zowel binnen de techniekcoalitie als met alle partners in de regio, gaan voor de beste keuze voor het geheel.’
Anke Meuffels: ‘Samenwerken kost inspanning, organisatie en dus geld. De provincies Limburg en Brabant hebben hierin geïnvesteerd, daar zijn we heel blij mee. In Limburg is de subsidie nu op. We willen een aantal zaken zelf voorzetten: oZone, hybride techniekonderwijs en inzetten op zij- en doorstroom. Er komen veel nieuwe subsidieregelingen van Rijk en Europa beschikbaar voor de technische arbeidsmarkt en gericht op een leven lang ontwikkelen. We moeten die sámen inzetten, op zo’n manier dat we elkaar niet voor de voeten lopen maar juist versterken. Binnen het landelijk Aanvalsplan Techniek kunnen die regelingen op elkaar worden afgestemd en onze basis in de regio kan zo verder worden versterkt.’