Instroom
Om aan de groeiende behoefte naar technisch geschoold personeel te kunnen voldoen zal de keuze voor een technische opleiding vaker moeten worden gemaakt.
De Jaarconferentie Techniekpact 2021 vond dit jaar plaats in de regio Foodvalley. Althans, de sprekers waren daar verzameld in een studio, ruim 400 deelnemers namen deel vanachter hun computerscherm. Dolf Jansen presenteerde een bijzonder veelzijdig programma waarin Food & Tech – hoe kan het anders in Foodvalley – de rode draad vormden.
Vaardigheden in plaats van diploma
Als de conferentie start, opent een vanouds wervelende Dolf Jansen het programma met gedeputeerden Peter Kerris (Gelderland) en Thijs de Bree (Overijssel). Ze staan stil bij het thema: Food & Tech. Beide heren maken een soep van restgroenten (‘buitenbeentjes’) en vertellen en passant over de inzet van hun provincies voor Leven Lang Ontwikkelen en begeleiding van werk-naar-werk. Kerris: “Talent gaat verder dan een diploma. Kijk vooral naar wat iemand kan en wil.” Zijn Overijsselse collega vult aan: “Ondanks corona zijn er nog steeds veel vacatures in de technieksector. Mensen die een vak beheersen, zijn ongelofelijk belangrijk, met een fonds en vouchers stimuleren we als provincie bij- en omscholing voor zij-instromers.”
Natuurinclusief en klimaatneutraal boeren met technologie
Keynote speaker is Liesbeth Luijendijk (Director AgroFood & Environment OnePlanet). Haar presentatie staat geheel in het teken van Food & Tech. OnePlanet - een samenwerkingsverband tussen de Radboud Universiteit, het Radboud UMC, de WUR en iMEC - zoekt naar technologische oplossingen voor een duurzamere wereld. Zoals het verminderen van de menselijke impact op klimaat en het voeden van een groeiende bevolking met gezond voedsel. Robots, big data en Artificial Intelligence (AI) maken precisielandbouw – zoals zij het noemt – mogelijk: boeren die hun stikstofproductie zelf meten en bijstellen en sensoren die aangeven wanneer een appel oogstrijp is. De uitdagingen zijn groot, maar het aantal kansen ook. Luijendijk beëindigt haar keynote dan ook optimistisch: “Nederland is koploper in de inzet van hightech in de agrifood, we kunnen dit als geen ander. En de toepassingen zijn voor de hele wereld interessant.”
SLIM-regeling
Demissionair minister Wouter Koolmees wijst in een videoboodschap erop dat Europa de Nederlandse ‘Triple Helix-aanpak’ waardeert; in de skills-agenda van de Europese Unie wordt die geroemd. Ook noemt hij de SLIM-regeling, een subsidieregeling waarmee het kabinet leren en ontwikkelen in het mkb vanzelfsprekend wil maken. Deze SLIM-regeling kwam terug in het gesprek tussen Cor van Vilsteren (directeur MCM), Ageeth Strijker (Directeur Techniek & Gebouwde Omgeving Deltion College) en Gerwin Peppelman (OBM-Oost). Cor van Vilsteren: “Wij maken onderdelen voor landbouwmachines, dat werk is sterk geautomatiseerd. Voor jongeren geen probleem, maar voor vijftigers lastiger. Je moet zorgen voor een inclusieve leercultuur binnen je bedrijf, zodat iedereen meekomt.” OBM-Oost werkt samen met Deltion aan leermodules waar studenten, zittend personeel en toekomstige medewerkers profijt van hebben. “Dan moet je niet denken aan lange of zware opleidingen, maar modules van 28 à 30 uur.” Ageeth Strijker vult aan: “Het gaat om wendbaarheid op de arbeidsmarkt, dat is voor studenten, werkenden en zij-instromers even belangrijk.”
Van werk-naar-werk
In vier ‘rooms’ is ruimte voor verdieping. In de eerste ronde wordt er doorgepraat over Tech4Food, de mkb-route in het hbo, er is een presentatie over de Monitor Techniekpact en de Regionale Mobiliteitsteams (RMT’s) staan centraal. RMT’s zijn bedoeld om de arbeidsmarktgevolgen van de coronacrisis in goede banen te leiden, onder meer door werk-naar-werktrajecten. Henk Boes, PTvT-liaison Techniekpact, Camiel Jansen van het Ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid en Inge Willems, directeur/eigenaar Wise Up Consultancy gaan erover in gesprek. Willems deelt ervaringen over een succesvolle pilot in de regio Noordoost-Brabant. 25 mensen van een bedrijfscateraar werden naar een nieuwe baan begeleid, 70% (17 van de 25) vond die ook. Ze wijst op het belang van aansluiting op leerbehoefte en -vermogen van werknemers en een open houding van de werkgever. Henk Boes geeft aan dat begeleiding van werk-naar-werk nog niet bij iedereen is geland. De sprekers zijn het eens dat de RMT’s benaderbaar moeten zijn en nadrukkelijk niet van tijdelijke aard. Camiel Jansen: “Het is belangrijk dat je terechtkunt op een plek die voor jou werkt. De ‘ontschotte budgetten’ van het ministerie moeten zorgen dat RMT’s structureel met het onderwerp werk-naar-werk aan de slag kunnen.” Willems: “We moeten niet wachten tot het dak ergens anders lekt.”
Diversiteit
In de tweede ronde wederom vier verdiepingssessies: samenwerking tussen po en bedrijfsleven, Food Academy Nijkerk, het lerarentekort én over het verhogen van de instroom van vrouwen en jongeren met een migratieachtergrond in de techniek. Sahar Yadegari, directeur-bestuurder VHTO, stipt de voordelen van diverse organisaties aan: ‘onderzoeken wijzen uit dat ze op alle vlakken beter presteren’. Daarna gaat ze in gesprek met twee vrouwen, werkzaam in de techniek. De eerste is Kerusha Lutchmia, geboren in Zuid-Afrika en werkzaam als ingenieur bij Royal HaskoningDHV. “In mijn vak is 25% vrouw. Als er meer vrouwen werkzaam zouden zijn, zou je dat vooral aan ongeschreven regels merken. Er zijn ook weinig gekleurde mensen. Mensen met een andere achtergrond of kleur spelen wel vaak een rol in publiciteitscampagnes. Dat zijn lang niet altijd bedrijven die een divers personeelsbestand hebben.” Petra Oldengang studeerde Technische Informatica in Groningen en is nu cybersecurity-adviseur. “Ik heb er niet echt last van dat ik één van de weinige vrouwen was en ben. Maar ik heb wel vervelende incidenten meegemaakt. Ik denk dat organisaties kritisch naar zichzelf moeten blijven kijken, het kan nog veel beter.”
De Jaarconferentie kende een afwisselend en inspirerend online programma. Naast een plenair programma in talkshow setting met live cooking waren er 8 verdiepingssessies, waarin de thema’s en actielijnen van het Techniekpact centraal stonden. Alle sessies kun je hier terug kijken
Stereotypen doorbreken
Sahar Yadegari neemt het stokje daarna zelf over. Ze wijst op het belang van het doorbreken van rolbevestigende patronen. Dat begint al in de kindertijd. “Het klinkt banaal, maar geef meisjes de kans om te spelen met puzzels en auto’s.” En ze wijst op het belang van rolmodellen: ‘je kunt niet worden wat je niet ziet’. “Vrouwen en meisjes schatten hun technische competenties vaak te laag in, docenten en ouders moeten daar bewust van zijn.” Hans Bellaart, Senior onderzoeker en Coördinator Portaal Kennisplatform Integratie & Samenleving bij het Verwey-Jonker Instituut sluit af met tips. “Zet vrouwen en ‘bi-culturelen’ in bij werving, houd rekening met onbewuste vooroordelen bij de selectie en maak de werkplek inclusief: door kolfkamers te creëren en halal eten in de kantine aan te bieden.” Zijn laatste punt: “Diversiteit is breder dan afspiegeling van de maatschappij: diverse teams zijn oplossingsgerichter en boeken betere resultaten.”
Afsluiting
Dan is het alweer tijd voor de plenaire afsluiting. Dolf Jansen zit een panel voor met staatssecretaris van Economische zaken en Klimaat, Mona Keijzer, Techniekpactvoorzitter Thea Koster en directeur-generaal primair en voorgezet onderwijs van het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen, Inge Vossenaar. Ze krijgen via een videoverbinding gezelschap van Andre Kuijpers, ruimtevaarder en Techniekpactambassadeur. Bij het afsluitende gesprek staat de instroom in de techniek centraal. Thea Koster reageert op het wisselende beeld dat de nieuwe Monitor Techniekpact schetst. Het aantal vrouwen in de techniek – met name in de bouw en ICT – groeit. Het totaal aandeel blijft echter nog laag. De keuze van havisten en vwo’ers voor een N-profiel neemt af, die in technische vmbo-opleidingen blijft ongeveer gelijk. Inge Vossenaar benadrukt het belang van die laatste groep. “In het vmbo gebeurt enorm veel goeds wat niet altijd genoeg waardering krijgt. Neem bijvoorbeeld de inzet die er nu is vanuit Sterk Techniekonderwijs”.
André Kuipers is al jaren als ambassadeur betrokken bij het Techniekpact. Wat kan er volgens hem worden gedaan om de techniekinstroom te verhogen? “Zorg dat het leuk is. Haal mensen uit de praktijk naar de school die laten zien wat ze doen en waarom, dat beklijft, ook bij meisjes.”
Kracht van het pact
Met een staatssecretaris aan tafel kan het niet anders dan dat de rol van de politiek aan de orde komt. Mona Keijzer wijst op het investeren in de aantrekkingskracht van de technische beroepen. “Zorg dat jongeren denken: daar moet ik zijn! Het kabinet werkt aan een Groeifonds van 20 miljard met aandacht voor innovaties als AI, kwantummechanica en fotonica. Maar we hebben niet alleen hoogopgeleide bèta’s nodig, juist ook de vakmensen van het mbo. Meisjes en vrouwen willen vooral de toepassing van techniek weten: waarom is dit belangrijk, wat kun je ermee?” De laatste woorden van de dag zijn voor Thea Koster. “Techniek is overal en is broodnodig om de economische positie van Nederland te behouden. Daarin slagen we alleen als samenwerken. We zijn nog lang niet tevreden, maar er gebeurt al heel veel moois. Bijvoorbeeld in de combinatie tussen Food & Tech. Al die mooie voorbeelden die vandaag voorbijkwamen, onderstrepen de kracht van het Techniekpact!”
‘Alhoewel het aantal vrouwen met een technisch beroep toeneemt, is het totale aandeel van vrouwen op de technische arbeidsmarkt slechts 14%. Dit percentage moet gewoon omhoog,’ aldus Thea Koster, voorzitter van Techniekpact, vandaag tijdens de Jaarconferentie in een reactie op nieuwste cijfers van de Monitor Techniekpact. ‘Linksom of rechtsom moeten wij meer vrouwen de techniek in zien te krijgen. Zij zijn het onbenutte potentieel dat wij hard nodig hebben om maatschappelijke uitdagingen, denk bijvoorbeeld om de energietransitie aan te kunnen en de technologische ontwikkelingen in de zorg.’
>>einde kader<<
Fotografie in artikel: © provincie Gelderland